„Joga i Komunikacja Bez Przemocy (NVC): Synergiczne podejście do budowania rezyliencji, samooceny i poczucia bezpieczeństwa”
Współczesny świat stawia przed nami liczne wyzwania, które wymagają od nas nie tylko odporności, ale też elastyczności, zarówno psychicznej, jak i emocjonalnej. Coraz częściej szukamy holistycznych rozwiązań, które łączą pracę z umysłem i ciałem. Dziś chciałbym opowiedzieć o jednym z takich podejść – o potencjale integracji dwóch z pozoru odległych praktyk: jogi i Porozumienia bez Przemocy, czyli NVC.
Celem tego referatu jest pokazanie, jak te dwie metody, działając na różnych poziomach, tworzą potężną synergię, która może znacząco przyczynić się do wzrostu naszej rezyliencji, samooceny i poczucia bezpieczeństwa.
Podstawy: NVC i Joga z Perspektywy Badań
Na początek, zdefiniujmy kluczowe elementy. Porozumienie bez Przemocy (NVC) to model komunikacji, którego twórcą jest dr Marshall Rosenberg. NVC stanowi połączenie stosowania określonego języka /słowa okna/ oraz określonej postawy wobec siebie drugiego człowieka, życia i Świata. Cały model składa się z następujących elementów: założenie, filary, strategie działania oraz rozróżnienia kluczowe.
Założenia:
- Cokolwiek ludzie robią – robią by zaspokoić własne potrzeby.
- Potrzeby wszystkich ludzi są uniwersalne.
- Do konfliktów dochodzi na poziomie strategii.
- Każdy zarzut, krytyka czy osąd to wyraz niezaspokojonej potrzeby.
Filary:
- Empatia dla siebie / życzliwe zrozumienie siebie/.
- Empatia dla drugiej osoby.
- Autentyczne wyrażanie siebie.
Strategią wspierającą jasność komunikacyjną są 4. Kroki:
- Obserwacja: Mówienie o faktach bez oceniania.
- Uczucia: Nazywanie emocji, które w nas się pojawiają.
- Potrzeby: Identyfikacja uniwersalnych potrzeb, które leżą u podstaw tych uczuć.
- Prośby: Formułowanie konkretnych działań, które mogą zaspokoić potrzeby.
NVC uczy nas, jak przejść od języka osądów, krytyki i wymagań – nazywanego „językiem szakala” – do języka empatii i szacunku. To nie tylko narzędzie do rozmowy z innymi, ale przede wszystkim do transformacji wewnętrznego dialogu. Sposób obserwacji i rozróżnień stosowanych w NVC pomaga w uporządkowaniu / vivekakahyati / wewnętrznego dialogu oraz budowaniu emocjonalnej stabilności.
Z kolei joga, traktowana jako holistyczna praktyka, oferuje nam ucieleśnioną ścieżkę do zdrowia psychicznego. Badania naukowe potwierdzają, że regularna praktyka jogi ma znaczący wpływ na regulację układu nerwowego. W kontekście traumy czy przewlekłego stresu, joga pomaga w przywróceniu równowagi między układem współczulnym (reakcje stresowe) a przywspółczulnym (odpoczynek i regeneracja).
Joga gdzie łączymy uważną praktykę w asanach, pogłębiona uważność w pranajamie oraz kierowanie percepcji do wewnątrz – pomaga w budowaniu stanu obecności. Ten rodzaj stanu umysłu i ciała, zwanego mindfulness jest niezbędnym elementem w procesach transformacji osobistej.
Potencjał Integracji: Synergia Holistyczna
To, co czyni te dwie metody wyjątkowymi, to ich komplementarność. Joga działa na zasadzie „od dołu do góry” (ang. bottom-up). Poprzez pracę z oddechem i ruchem uczy nas, jak być obecnym w ciele i świadomie czuć, co się w nim dzieje. Reguluje układ nerwowy, przygotowując nas do spokojniejszej reakcji na trudne emocje.
Z kolei NVC działa „od góry do dołu” (ang. top-down). Dostarcza nam języka, by nazwać to, co odczuwamy w ciele, i przetworzyć to na poziomie świadomym. Dzięki temu możemy wyrazić nasze uczucia i potrzeby w sposób, który nie prowadzi do konfliktu.
Uważność jest pomostem łączącym te dwa podejścia. Jak zauważają autorzy badań, praktyka uważności i jogi wzmacnia świadomość odczuć w ciele i pomaga w identyfikacji potrzeb, co jest warunkiem wstępnym dla efektywnego użycia NVC.
Ta dwukierunkowa transformacja pozwala na trwałe budowanie rezyliencji. Joga daje nam fizjologiczną bazę, a NVC – poznawcze narzędzia do pracy z tą bazą, co w efekcie wzmacnia samoocenę i poczucie bezpieczeństwa.
Zastosowanie w Praktyce i Polski Kontekst
Chociaż brakuje formalnych badań klinicznych nad zintegrowanymi programami, praktycy na całym świecie intuicyjnie łączą te metody. Judith Hanson Lasater, znana nauczycielka jogi, oferuje kurs „Nonviolent Communication: The Yoga of Speech” (Joga Mowy) oraz jest autorką książki
What We Say Matters. David Weinstock rozwinął koncepcję
Somatic NVC (Ucieleśnione NVC), która łączy Porozumienie bez Przemocy z ucieleśnioną świadomością.
W Polsce, chociaż brakuje formalnych publikacji naukowych badających tę integrację , polskie środowisko praktyków już od dawna dostrzega tę synergię. Dobrym przykładem jest program studiów podyplomowych na Uniwersytecie SWPS pt. „Komunikacja w organizacji oparta na empatii”, który opiera się na NVC i wprost włącza do programu „pracę z ciałem i uważnością”.
Podsumowanie i Wnioski
Podsumowując, integracja jogi i NVC to holistyczne, dwukierunkowe podejście. Joga tworzy ucieleśniony fundament rezyliencji, regulując układ nerwowy i budując świadomość ciała. NVC dostarcza języka, który pozwala nazwać i przetworzyć te doświadczenia na poziomie poznawczym.
Razem, te dwie metody pozwalają nam nie tylko radzić sobie z wyzwaniami, ale też wykorzystywać je jako okazję do nauki i rozwoju. To połączenie wspiera głęboką, wewnętrzną przemianę, prowadząc do trwałego wzrostu odporności psychicznej, poczucia własnej wartości i wewnętrznego spokoju.